Bericht van Waterpeilen.nl van woensdag 3 januari: Nog twee dagen actief weer, daarna overgang naar rustigere omstandigheden.Vandaag laat het weer zich van haar meest dynamische kant zien. Langs de kust en tot ver in het binnenland staat een westerstorm die het water in de Noordzee en het Benedenrivierengebied flink hoog opstuwt en vanuit Belgie, Frankrijk en Duitsland neemt de afvoer in de Rijn en Maas langzaam steeds verder toe. Het Nederlandse watersysteem krijgt het een paar dagen stevig te verduren, maar op een dergelijke situatie is het zeker berekend. 
De stormdepressie trekt vanavond naar het oosten weg zodat de wind weer zal gaan liggen. Deze depressie voerde enkele regenzones met zich mee die nu de Maas en de Moezel en later ook de Bovenrijn weer verder zullen doen stijgen. Morgen nadert dan een nieuwe neerslagzone vanuit het zuidwesten die ’s morgens al in Frankrijk en Zuid Duitsland en ’s middags ook in de Ardennen regen zal brengen. In de Ardennen valt het mee met de hoeveelheden (1,5 tot 2 cm), maar in Zuid Duitsland en Oost Frankrijk gaat waarschijnlijk wel zeer veel regen vallen (tot 10 cm of meer in de Middengebergten), omdat het front daar tot vrijdag blijft liggen.
Zaterdag en ook zondag wordt het nog niet helemaal droog. Vooral boven het stroomgebied van de Maas valt dan nog wat regen, maar deze neerslagzones brengen niet meer dan 1 cm regen en zullen weinig invloed meer hebben op de waterstanden. Op grond van de neerslagverwachting en de drogere periode die na het weekend aanbreekt zal de Maas bij Borgharen haar hoogste stand bereiken op zaterdag, misschien zondag en de Rijn bij Lobith volgende week woensdag. Omdat het om flink hoge standen gaat zal het langs de Nederlandse rivieren de hele volgende week in het teken staan van deze hoogwatergolven.
Waterkeringen en rivierwerken volop in actie
Het ziet er naar uit dat vanmiddag alle stormvloedkeringen die Nederland rijk is voor korte tijd dicht zullen gaan. De Oosterscheldekering sluit bij 3,00 m +NAP, de Maeslandkering en de Hartelkering sluiten bij 2,60 m +NAP, de Hollandsche IJsselkering bij Krimpen ad IJssel sluit bij 2,25 m +NAP en de Balgstuw in het Zwarte Water bij Rampspol sluit bij 0,50 m +NAP. Dit zijn de waterwerken die het water buiten moeten houden. Tegelijkertijd komen er waterwerken in actie die het water juist meer ruimte geven, zoals de 4 inlaatwerken bij de Noordwaard die vanmiddag overstromen en de kade bij Loevestein die vanmiddag overstroomt, waardoor het Munnikenland overstroomt.
De komende dagen als de storm is gaan liggen gaan de zeekeringen weer open, maar zullen de Ruimte voor de Rivierwerken langs de Rijn, Waal en de IJssel volop meewerken om het rivierwater, dat nog in aantocht is, te verwerken. Het is de eerste keer dat de Ruimte voor de Rivierwerken op zo grote schaal in actie zullen komen. In totaal gaat het om 34 ingrepen die tussen 2010 en 2015 gedaan zijn om het water veiliger door Nederland te voeren. Niet allemaal komen ze nu in actie. Zo is de nevengeul bij Veessen-Wapenveld berekend op afvoeren die maar eens in de ca 75 jaar voorkomen en dat zal nu niet gebeuren. En ook het bergingsgebied Volkerak-Zoommeer hoeft nu niet ingezet te worden.
Maar de meeste andere dus wel. Zo zullen de nevengeulen in de IJssel bij Deventer, Zwolle en Kampen mee gaan stromen en zal de grote nevengeul bij Nijmegen-Lent voor het eerst echt meestromen. Tweemaal eerder al overstroomde de inlaatdrempel, maar dat ging slechts om enkele decimenters, nu gaat het mogelijk om een waterkolom van 2 meter die er overheen gaat stromen. Dat zal pas in het begin van de volgende week zijn.
Langs de Maas zijn de afgelopen jaren ook hoogwatermaatregelen getroffen, daar gaat het echter zelden om ruimtelijke maatregelen. Hier is vooral gekozen voor het aanleggen en verhogen van kades, of is de bodem van de rivier verlaagd, zodat er meer water doorheen kan voordat de waterstand gaat stijgen. De ruimtelijke matregelen die er wel zijn liggen langs de Grensmaas, waar de uiterwaarden langs de rivier zijn verlaagd en verbreed en bij Ooijen-Wanssum, waar een ruimtelijk project in uitvoering is en de komende jaren wordt gewerkt aan een tweetal nevengeulen en het heropen van de Oude Maasarm. Dit project doet echter nu nog niet mee.
Rijn stijgt volgens eerdere verwachting
De stijging van de Rijn verloopt ongeveer volgens de eerdere verwachting. Vanmorgen werd de 12 meter gepasseerd bij Lobith en dat is het moment dat de lagere delen van de uiterwaarden gaan overstromen. De waterstand stijgt gestaag verder met ongeveer 3 centimeter per uur en de 13 meter zal naar verwachting donderdagavond of – nacht overschreden worden. Dit is ongeveer de waterstand die op zal treden als gevolg van het water dat zich nu in de rivier bevindt. Het gaat om water dat 3 tot 4 dagen terug in Zuid Duitsland is gevallen, 2 dagen terug langs de Moezel en gisteravond en vannacht in Noord Duitsland. De komende 2 dagen gaat overal nog meer regen vallen en het is vooral de interactie van al deze waterstromen uit de zijrivieren die de uiteindelijke hoogte van de piek bij Lobith gaat bepalen.
Zo is de Bovenrijn al een dag of 2 niet meer verder gestegen, maar de verwachting is nog steeds dat daar de komende 48 uur erg veel neerslag gaat vallen. Dat levert bij Mannheim, waar de Neckar in de Rijn uitstroomt, een zeer hoge waterstand op, waarin de piek wordt verwacht op zaterdag. Het water uit deze piek doet er 4 dagen over het in Lobith is en komt dus volgende week woensdag aan.
Van de rivieren die stroomafwaarts in de Rijn uitmonden is de Moezel de belangrijkste. De Moezelafvoer was ook al 2 dagen vrijwel stabiel, maar is nu weer gaan stijgen nav de neerslag van afgelopen nacht. De regenzone die voor donderdag op de agenda staat zal vooral het zuidelijk deel van het Moezelgebied beinvloeden. Omdat dit water langer onderweg is en pas in de Beneden-moezel aankomt als de afvoer daar, oa vanuit de Eifel en de Ardennen, al weer wat is gaan dalen, verwacht ik niet dat de Moezel een zeer extreme stand gaat bereiken. De Moezelpiek komt dan zaterdag in de Rijn aan, net voor de piek uit de Bovenrijn, die daar pas maandag arriveert. Voor de uiteindelijke waterhoogte bij Lobith is dit al dan niet samenkomen van de pieken van belang en kan wel 50 cm uitmaken of dat wel of niet gebeurt.
De beken die nog verder stroomafwaarts in de Benederijn uitmonden, zijn vooral de afgelopen dagen sterk gestegen. Maar omdat hier na vandaag niet veel regen meer verwacht wordt, zal de afvoer er niet veel verder meer stijgen en waarschijnlijk tegen de tijd dat de Rijnpiek passeert al weer wat zijn gaan dalen.
Op grond van al deze, al dan niet, samenvallende waterstromen uit de zijrivieren ontwikkelt zich nu een hoogwatergolf in de Rijn die de komende dagen vrij gestaag verder oploopt. Na het passeeren van de 13 meter op donderdagavond verwacht ik dat de 14 meter bij Lobith in de loop van zaterdag wordt overschreden. Hoe ver het daarna door stijgt, hangt af van de neerslaghoeveelheden die morgen gaan vallen. De 14,5 m zal waarschijnlijk wel overschreden worden, maar of de 15 meter gehaald wordt is nog steeds de vraag. Daarvoor moet de Moezel wel volop meedoen en daar ziet het nu even niet naar uit. Morgen hierover waarschijnlijk meer duidelijkheid.
Maas stijgt langzaam verder, maar 1750 m3/s wordt waarschijnlijk niet gehaald.
De zijrivieren van de Maas zijn door de regenval van gisteren en vandaag opnieuw gaan stijgen. Met name de zuidelijke zijrivieren in de Ardennen voeren veel af, maar ook de Ourthe begint steeds meer af te voeren. De Maas stijgt dankzij de extra aanvoer vandaag langzaam verder. De afvoer bij Eijsden, waar de Maas Nederland binnenstroomt, is nu tot boven de 1200 m3/s gestegen en zal de rest van de dag verder stijgen. Op grond van het water dat nu onderweg is verwacht ik dat de afvoer tot morgen verder stijgt tot ca 1400 m3/s.
Morgen volgt dan het regengebied vanuit het zuidwesten, maar dat gaat naar verwachting niet meer dan 1,5 tot 3 cm regen brengen in de Ardennen. De vrijdag verloopt dan grotendeels droog en op zaterdag passeert wel een neerslagzone, maar die is niet heel actief meer. Op grond van deze neerslagverwachtingen is een stijging van de Maas naar 2000 m3/s niet meer waarschijnlijk en het is zelfs de vraag of de 1750 m3/s nog gehaald zal gaan worden. Voor een dergelijke hoge afvoer is minimaal een extreme regensituatie nodig op een al verzadigde bodem en daar lijkt het nu niet op. Die situatie gaat zich wel voor doen in Oost Frankrijk en Zuid Duitsland, maar dat water is bestemd voor de Rijn.
Op grond van de neerslagverwachtingen ga ik daarom voor de Maas nu uit van een hoogste afvoer die rond de 1600 – 1700 m3/s uit zal komen. Die waarde wordt dan bereikt op zaterdag en, afhankelijk van de neerslag die zaterdag nog valt, misschien op zondag.