Nog twee dagen regen, daarna droger en kouder weer; Vandaag passeert voorlopig het laatste intensieve regengebied over de stroomgebieden van de Rijn en de Maas. Volgens de weermodellen zal de meeste neerslag vallen in Zuid Duitsland en Oost Frankrijk, waar in de Middengebergten tot 10 cm regen kan vallen, en blijft de regen verder naar het noorden toe beperkt tot 1 of 2 cm. Op vrijdag valt nog wat regen in Zuid Duitsland, maar worden elders geen hoeveelheden meer verwacht die veel invloed hebben op de waterstanden. Ook op zaterdag en zondag is het nog niet helemaal droog, maar ook dan geen neerslag die effect heeft op de waterstanden. Na het weekend breekt een wat langere droge periode aan, wat de rivieren de tijd geeft om weer te gaan dalen. foto Onno Swart

Voor de Maas betekent dit dat de afvoer na vandaag nog maar weinig zal stijgen. Een groot hoogwater waarbij de uiterwaarden grotendeels overstromen, zal daarom niet optreden. Daarvoor is een afvoer nodig boven de 1600 m³/s en dat lijkt er niet meer in te zitten.

Voor de Rijn betekent dit dat voor de Bovenrijn en Neckar en de Bovenmoezel morgen opnieuw veel water te verwerken krijgen, maar dat de aanvoer vanuit de zijriveren die in Midden Duitsland in de Rijn uitmonden niet veel verder zal stijgen. De Moezel zal vandaag en morgen nog wel stijgen, maar tegen de tijd dat de hoogwatergolf uit Zuid Duitsland passeert al weer aan het dalen zijn. Op grond van de laatste weersverwachting ga ik er nu vanuit dat de Rijn bij Lobith verder stijgt naar een hoogste stand rond de 14,5 m. Deze piek wordt dan bereikt op dinsdag.

Rijn stijgt nog tot dinsdag volgende week

De Rijn stijgt gestaag verder en vanmorgen vroeg is de 12,5 m +NAP overschreden. Dat is ook het moment dat de nevengeul bij Nijmegen-Lent weer is gaan stromen. De komende 4 tot 5 dagen stijgt het peil gestaag verder met zo’n 50 cm per dag.

De regenval van gisteren en eergisteren heeft vooral de rivieren in Midden en Noord Duitsland extra afvoer gegeven en dat water zorgt nu voor de stijging bij Lobith. Komende nacht wordt de 13 meter bij Lobith overschreden en spreken we langs de Rijntakken officieel van een hoogwater. Morgen komt daar bovenop het extra water dat de Moezel sinds woensdag gekregen heeft en dat zorgt voor een stijging naar 13,5 meter. Deze waarde wordt in de nacht van vrijdag op zaterdag overschreden. Het grootste deel van de uiterwaarden zal tegen die tijd overstroomd zijn. Alleen de uiterwaarden waar hoge zomerkades omheen liggen blijven dan nog droog.

De regen die vandaag en morgen in Zuid Duitsland valt, zorgt voor een hoogwatergolf in de Bovenrijn, die naar verwachting hoger is dan ooit eerder in deze tijd van het jaar opgtreden. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat nu alle neerslag in de vorm van regen valt. Meestal valt de neerslag in januari hogerop in de heuvels in de vorm van sneeuw en dat draagt dan niet bij aan de afvoer. Maar nu is het zo warm dat zelfs op de hoogste delen van het Zwarte Woud nog regen valt. 

Deze Zuid Duitse hoogwatergolf doet er 2 dagen over voordat ze bij Koblenz aankomt en wordt er dan op 8 januari verwacht. Tegen die tijd is de piek uit de Moezel daar echter al weer voorbij. Die piek ontwikkelt zich vandaag en morgen en zal al op 6 januari bij Koblenz aankomen. Voor het bepalen van het peil van de piek bij Lobith is het nu van belang wat de afvoer van de Moezel nog is als de piek uit de Bovenrijn aankomt. Zoals het er nu naar uitziet is de Moezel dan alweer aan het dalen en dat is ook het geval bij de andere Noord Duitse zijrivieren (Sieg, Ruhr, Lippe etc). 

Omdat de watergolven uit de verschillende zijrivieren elkaar niet versterken, maar juist wat tegenwerken, zal de waterstand bij Lobith zeer waarschijnlijk niet meer naar 15 meter door stijgen. Ik houd het nu op een stand van ca 14,5 m +NAP. Die piek wordt dan op dinsdag bereikt. Of het daadwerkelijk 14,5 m wordt, is ook nog niet zeker, omdat daar ook de neerslag die vandaag valt nog een rol in speelt. Als dat toch minder wordt dan verwacht, dan blijft de stand nog onder de 14,5, maar het kan ook nog wat meer worden als het stroomgebied van de Moezel toch nog wat extra neerslag ontvangt.

Samengevat verwacht ik dat de 13 m +NAP in de nacht van donderdag op vrijdag wordt overschreden, de 13,5 m op zaterdagochtend, de 14 m op zondag in de loop van de dag en de 14,5 m dan op dinsdag.

Maas bereikt morgen of zaterdag haar hoogste stand

Dagelijks valt er wel neerslag in de Ardennen, maar de hoeveelheden zijn toch wat minder groot dan enkele dagen geleden werd voorzien. De neerslaghoeveelheden van 1 tot 2 cm die dagelijks worden afgetapt, kan de bodem van het stroomgebied nog redelijk goed bergen en de extra aanvoer naar de beken is dan maar gering. De Maas stijgt er wel door, maar het gaat langzaam; iedere dag komt er ca 100 m³/s bij. 

Voor een groot hoogwater is het nodig dat daar een dag met een neerslaghoeveelheid van 5 cm of meer bovenop komt; dan stijgt de Maas in een keer 500 m³/s of meer. Eerst leek het er op dat dat op woensdag of vrijdag zou gebeuren, maar de weersverwachtingen zijn op dit punt wat teruggeschroefd. Dat geldt ook voor de regen van vandaag die wederom beperkt blijft tot 1 of 2 cm. Een deel daarvan is al gevallen en de bovenlopen van d beken in de Ardennen zijn alweer wat gaan stijgen. Later vandaag komt daar nog wat neerslag bij en dit zorgt dan voor een nieuw stijging van ca 100 tot 200 m³/s. 

Op dit moment bedraagt de afvoer ca 1300 m3/s, na vannacht even 1400 te zijn geweest. Vannacht en morgen zal de afvor dan weer wat gaan stijgen naar een piek tussen de 1500 en 1600 m³/s. Deze verwacht ik op vrijdag aan het eind van de vrijdag of op zaterdag. Vanaf zondag gaan de afvoeren dan weer dalen. 

IJssel hoger dan verwacht op grond van de waterstanden bij Lobith

Omdat het ook in Nederland de afgelopen week erg nat is geweest, krijgt de IJssel veel extra water te verwerken. In de IJssel monden tussen Rheden en Deventer een flink aantal, soms grote, beken uit en die voeren nu veel extra water aan. De afvoer van de IJssel is daardoor wel 10 tot 15% hoger dan alleen op grond van de Rijnafvoer (waar de IJssel doorgaans precies 1/9^e deel van ontvangt) mag worden verwacht. Dit zorgt stroomafwaarts van Doesburg voor waterstanden die wel 50 tot 75 cm hoger zijn dan allene op grond van de Rijnafvoer zou mogen worden verwacht. 

Terwijl het hoogwater in de Rijn officieel nog moet beginnen is dat langs de IJssel al 2 dagen bezig. Medio december was dit ook al gebeurd en toen was het aandeel van het eigen water zelfs nog veel groter. 

Deze extra opzet van het water zal de komende dagen weer afnemen. Omdat er in Nederland niet veel regen meer wordt verwacht zullen de zijbeken weer langzaam teruglopen. De waterstanden langs de IJssel zullen de komende dagen daarom iets minder snel stijgen dan de waterstand bij Lobith. Tegen de tijd dat de Rijnpiek langs komt (dat zal langs de IJssel op woensdag of donderdag zijn) is de beekafvoer dan al weer zover gedaald dat de extra opzet nog maar ca 25 cm zal bedragen.

Sluiting zeekeringen

Gisteren was een memorabele dag omdat alle grote waterkeringen langs de zee en het IJsselmeer gesloten waren. Wie op de waterstanden-site van RWS kijkt, kan goed zien wat de effecten van de sluiting zijn. De onderstaande grafiek is van Yerseke langs de Oosterschelde. Op het momnt dat de Oosterscheldekering zich sluit, stopt de vloed in de hele Oosterschelde en blijft dan wat schommelen rond een bepaald peil, om weer te gaan dalen als de kering ’s middags weer geopend is.

Schermafbeelding 2018-01-04 om 12.07.41.png

waterpeil Yerseke tijdens sluiten OS-kring

Bijzonderder dan het sluiten van de Oosterschlde (wat iedere 2 tot 3 jaar wel eens gebeurt) was de sluiting van de Maeslandkering in de Nieuwe Waterweg. Dit was pas eenmaal officieel gebeurd en omdat het nu al meer dan 7 jaar niet gebeurd was, was de waterstand om tot sluiten over te gaan ook verlaagd van 3,0 m naar 2,6 m +NAP. 

Gisteren was de verwachting dat de waterstand tot 2,77 m zou stijgen, dus leek een sluiting terecht. De waterstand pakte echter toch wat lager uit en uiteindelijk is het in de Nieuwe Waterweg nergens hoger geweest dan 2,5 m. Dit was bij Hoek van Holland, maar verderop in de Nieuwe Waterweg kwam het zelfs niet hoger dan tot 2,35 m +NAP. Toch is de kering wel gesloten. Als we de grafiek van de waterstanden aan de zeezijde van de kering bekijken (zie hieronder) dan valt wat bijzonders op.