30 augustus 2023

Wij wisten niet wat oorlog was.

Meester Bouten voor de klas.

Onder de titel “Wij wisten niet wat oorlog was” zendt Omroep Gelderland TV op 12 en 19 september een tweedelige documentaire uit over de Tweede Wereldoorlog in de Ooijpolder. Centraal staat het gezin van Antoon Bouten, verzetsman en hoofdonderwijzer van de jongensschool in het dorp Ooij. Op indringende wijze brengt de documentaire het verzetswerk van Bouten en zijn gezin in beeld. Zoon Jos – toen een manneke van de lagere school en de laatst overlevende van het gezin – vertelt wat ze in de oorlog meemaakten. De nacht van de razzia waarin zijn vader en twee broers werden opgepakt en gevangengezet. De landing van de bevrijders bij Groesbeek tijdens Market Garden, waarop niet de verdrijving van de Duitsers volgde maar de evacuatie van alle Ooijse gezinnen naar Brabant. De Duitse granaat die op 3 februari 1945 hun tijdelijke onderkomen in Nijmegen trof. Jos en twee zussen raakten daarbij gewond, zus Mieke van tien jaar werd dodelijk getroffen. Tot overmaat van ramp hadden de Duitsers die winter ook nog de hele Ooij onder water gezet. “Wij wisten niet wat oorlog was” draait om de belevenissen van gewone mensen. Om de ingrijpende wijze waarop de oorlog, vooral aan het eind, hun leven ondersteboven gooide. Hun angst en verdriet, hun saamhorigheid en onderlinge steun. Hun kracht en sterke wil om voor vrijheid en medemenselijkheid te vechten. Het is goed die herinneringen levend te houden en door te geven aan de nieuwe generaties. De documentaire kwam tot stand naar aanleiding van de publicatie Oorlogsgeweld in de Ooijpolder van de hand van Cea van Dillen-Janssen en Ton van Dillen. In dit boek zijn de verhalen opgetekend van Ooijse mensen die de ellende van de oorlog zelf hebben meegemaakt, onder wie dus ook Jos Bouten. Tijdens de aanbieding van het boek vertelde hij wat het betekende om jong te zijn in de oorlog en hij deed dit zo bewogen, dat verschillende aanwezigen erop aandrongen zijn verhaal te verfilmen. Nu – twee jaar verder – is de film klaar om getoond te worden. Historicus Martin Bosch en schrijfster Cea van Dillen verzorgden de interviews met de 88 jarige Bouten. Ze werden vastgelegd door Danny Vermeulen (Hangloose, Huissen). Drie historici uit de regio – Jan Brauer, Joost Rosendaal en Wiel Lenders – plaatsten het persoonlijke verhaal van Bouten in een bredere context. Op diverse locaties in en rond de Ooijpolder werden zij gefilmd door Wouter Crusio (Mokkamedia, programmamaker voor diverse omroepen en productiehuizen). Verder neemt schrijfster Cea van Dillen de kijker mee naar plekken waar de verhalen van Jos zich afspeelden en vertelt ze over wat haar vader Theo Janssen destijds noteerde in zijn dagboek. De regie van de opnamen op locatie en de montage was in handen van Margot Schotel, programmamaker, verslaggever en documentairemaker. Helaas heeft Jos Bouten de voltooiing van de documentaire niet mogen meemaken. Hij overleed op 29 juli 2022, net na de opnamen van zijn laatste interview. Het tot stand komen van Wij wisten niet wat oorlog was werd gesteund door de Gemeente Berg en Dal, de Provincie Gelderland, Omroep Gelderland en diverse particulieren. Namens het productieteam, Kitty Gerritsen.