Bron: De Gelderlander

Elvire Roukens en Ine Stoltenborgh maakten de verschrik­kingen van de onafhankelijkheidsstrijd in Indië mee. Lang konden ze hun verhaal niet kwijt, "het was vreselijk".
Darmen schoonschrapen om van het afval voor zichzelf en medegevan­genen soep te kunnen maken. Elvire Roukens deed het, in het Jappenkamp in Indië. Ze zat er een paar jaar, met drie kinde­ren.
De 92-jarige Nijmeegse vertelt het schijnbaar onbewogen. Vraag haar naar haar herinneringen aan haar tijd in Indië, en ze begint te glimla­chen. „Ik denk er nog vaak aan. Ik ben er geboren, getrouwd, heb er kinderen gekregen, heb een leuke tijd gehad. Het volk is heel aardig.” De bezetting in 1942 door Japan maakte in één klap een einde aan die leuke tijd. „ Alle Nederlanders kwamen in het Jappenkamp te­recht. Ik zat op Java, mijn man op Borneo. Het was vréselijk.” Na de oorlog werd ze herenigd met haar man, en gingen ze naar Neder­land, dat nog bij aan het komen was van de verschrikkingen van de TweedeWereldoorlog. Een land dat geen oog had voor de el­lende die de Nederlandse Indiërs was overkomen.
„Dan zeiden ze dat wij het niet zo erg hadden gehad. Nou, ik mis­schien niet nee. Maar die vrouwen in die kampen… Sorry hoor, maar ik ben al weer helemaal op mijn kookpunt.”
Aan het woord is de 80-jarige Ine Stoltenborgh uit Overasselt. Ze or­ganiseert als vrijwilliger in zorgcen­trum Doekenborg in Nijmegen we­kelijks een bijeenkomst voor oude­ren die in Indonesië gewoond heb­ben.
Zij is er een van. Tijdens de Japan­se bezetting werd haar vader afge­voerd. Zijzelf, haar moeder en haar broer hoefden het Jappen­kamp niet in, omdat ze voldoende Indisch bloed in zich hadden.
„ Maar je zat met vier, vijf gezin­nen in een eengezinswoning, je kreeg geen cent meer, de bankte­goeden werden bevroren. Zo moest mijn moeder de oorlog zien door te komen.”
Eenmaal in Nederland was het ho­ren, zien, en vooral zwijgen. „Ik heb in Java op een kerkhof gestaan met kruizen zo ver je kon kijken, duizenden. Met allemaal vrouwen­namen. En ernaast nog een, met al­lemaal kinderen. Maar dan kom je in Nederland en word je geacht het daar niet over te hebben.”
En dat is lang zo gebleven. „Ik ben daar heel boos over geweest.”
Maar het is goed gekomen. Voor de vierde keer wordt nu een her­denking gehouden bij het Indisch monument, komende vrijdag. En zaterdag is er een samenzijn met een Indische rijssttafel in de Doe­kenborg. Stoltenborgh: „Wij die herdenken, gaan bijna dood. Laten ze hier alsjeblieft pas weer noncha­lant over gaan doen als we dood zijn, níet als we nog leven.”

Bezet geweest en dan ga je hetzelfde doen" Hij ziet ze nog gaan, de con­stante stroom Duitse wa­gens en soldaten die de af­tocht bliezen over de Graafseweg, deze maand 65 jaar geleden. „ Je kon er naar kijken net als je naar de Vierdaagse kunt kijken.” En dat deed ie, de 81-jarige Nijmegenaar W. van Doorn uit Hatert. „Tegen de jonge soldaten die bovenop de wagens zaten, riepen we dan: ‘ Jul­lie verliezen, hè?’ En dan snel weg­duiken, want je wist maar nooit.”
Hij woont in die tijd in de Brede­rostraat ( Willemskwartier) en zit op de ambachtsschool. Tot zijn ge­noegen. „Ik vond het een fijne school.”
Na het bombardement van februa­ri 1944 op Nijmegen ruimt hij met zijn schoolgenoten wekenlang puin. De oorlog heeft tot gevolg dat hij nooit examen meer kan doen: hij slaagt op basis van het laatste schoolrapport.
Hij komt terecht in de elektrici­teitscentrale, als hij in 1948 wordt opgeroepen. Soldaat Van Doorn moet naar Indië.
De vraag waarom de Indiëvetera­nen altijd zo veel moeite hebben over hun tijd in Indonesië te pra­ten, doet hem verstommen. Hij lijkt wat weg te slikken. En dan: „ Je bent vier jaar zelf bezet ge­weest, en dan ga je hetzelfde doen, doen waar je je al die tijd tegen verzet hebt.”
Dienst weigeren is onmogelijk.
„ Dan moest je de gevangenis in, was je zeven jaar het haasje.”
In Indonesië werd hij geconfron­teerd met jongens en meisjes uit grote steden die de vaderlandslie­vende Hollandse liedjes beter ken­de dan de Nederlandse soldaten.
„Dan ga je nadenken.”
In 1950 mag hij naar huis. Hij komt terecht in een land dat nog de wonden likt van de oorlog met de Duitsers, en de mislukte missie in Indonesië liever zo snel moge­lijk vergeet. Er is geen opvang, niks. „Het was verspilde tijd”, blikt hij terug.
Hij wordt er ook niet graag meer aan herinnerd. „Laatst werd ik nog opgebeld door iemand die ik al veertig jaar niet meer had gezien maar die nog wat dingen over die tijd aan het verzamelen was. Doe ik niet aan mee: dan wordt het he­le zootje weer opgerakeld. Ik ga ook niet naar herdenkingen. Dat haat ik.”