Vanaf vandaag (27 juli staat de Neder-Germaanse Limes op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Twee belangrijke onderdelen van deze Neder-Germaanse Limes zijn: het Romeinse aquaduct en de voormalige potten- en pannenfabriek op De Holdeurn in Berg en Dal. Wethouder cultureel erfgoed Annelies Visser: “De opname van de Neder-Germaanse Limes op de UNESCO Werelderfgoedlijst is een belangrijke internationale erkenning van het unieke Romeinse erfgoed in gemeente Berg en Dal. Ik ben er trots op dat het is gelukt om samen met onze Nederlandse en Duitse partners deze mijlpaal te bereiken. Het Romeins aquaduct van Berg en Dal en het Romeinse industriële complex op De Holdeurn zijn twee unieke archeologische monumenten in onze gemeente. Deze plekken zijn belangrijk voor de identiteit van onze hele regio. De inschrijving biedt daarnaast kansen voor onze inwoners en voor bezoekers aan de gemeente.”

• 

• 

Limes: de oude grenzen van het Romeinse Rijk
De Romeinse Limes is de oude grens van het Romeinse Rijk. Op haar hoogtepunt, ongeveer 2000 jaar geleden, strekte de grens zich uit van Schotland tot in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Delen hiervan staan al op de Werelderfgoedlijst. De Neder-Germaanse Limes is het deel tussen Katwijk aan Zee en Remagen (Duitsland). In Nederland volgt de grens de loop van de Rijn bij Katwijk aan Zee via Utrecht naar Arnhem, om bij Millingen a/d Rijn de Duitse grens over te steken. Daarna volgt de Limes de Rijn verder langs Bonn en Keulen. De Limes liep dus dwars door de gemeente Berg en Dal.
Figuur 1 Neder-Germaanse Limes in Nederland (www.romeinen.nl)
De Limes in Berg en Dal
Als Werelderfgoed op de lijst van UNESCO komt de archeologie van de Romeinse Limes in Berg en Dal in het rijtje te staan van bijvoorbeeld de Egyptische piramides, de Amsterdamse grachtengordel en de Chinese muur. In Berg en Dal zijn twee terreinen aangewezen op de Werelderfgoedlijst.
 Het Romeinse aquaduct van Berg en Dal leverde via een 5 kilometer lang stelsel water aan de garnizoenssoldaten en de omliggende garnizoensnederzetting op de Nijmeegse Hunnerberg.
 Het landgoed van De Holdeurn bevat de resten van een industrieterrein. Hier produceerden Romeinen bakstenen, tegels en aardewerk. Dit aardewerk noemen we ook wel Holdeurns of Nijmeegs-Holdeurns aardewerk. Kenmerkend voor dit aardewerk is de oranje of enigszins gelige kleur. Ook heeft het vaak een stempel met de opdruk van Legio X Gemina. Dit Romeinse legioen was tussen 71-103 na Chr. gevestigd op de Hunnerberg.
Voordracht van de Neder-Germaanse Limes
Sinds 2011 werken drie Nederlandse provincies samen met Duitsland en de Limes-gemeenten aan de voordracht van de Neder-Germaanse Limes. In 2014 is door de verschillende partners een intentieovereenkomst getekend. In 2019 hebben Gedeputeerde Staten van de provincies Utrecht, Gelderland en Zuid-Holland het nominatiedossier aangeboden aan de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Met een positief besluit van de ministerraad heeft de minister van OCW in januari 2020 het nominatiedossier samen met Duitsland ingediend bij UNESCO in Parijs. Op 27 juli 2021 kende het Werelderfgoedcomité de status van UNESCO Werelderfgoed toe aan de Neder-Germaanse Limes.
Het college van de gemeente Berg en Dal heeft daarnaast ingestemd met de begrenzing en een bufferzone van het voor UNESCO-werelderfgoed te nomineren deel van het aquaduct en De Holdeurn.
Feest in Berg en Dal
Met de aanwijzing van het Romeins aquaduct van Berg en Dal en de potten- en pannenfabriek op De Holdeurn start een regionaal Limesjaar voor Berg en Dal. Zo bieden de stadsgidsen van het Gilde Nijmegen op 28 augustus, 4 september en 11 september 2021 de Romeinse waterleidingroute gratis aan. Aanmelden kan via www.gildenijmegen.nl. Vol is vol.
Figuur 2 Aangewezen terreinen. Links het aquaduct en rechts De Holdeurn (nominatiedossier Neder-Germaanse Limes).
Daarnaast staat Museumpark Oriëntalis de hele zomer in het teken van de Romeinen. Voor meer informatie, zie: www.museumparkorientalis.nl. Ook kunnen inwoners zelf op pad door het volgen van de aquaductroute (www.aquaductgroesbeek.nl) of een van de andere wandelroutes langs de genomineerde terreinen. Grote delen van het aquaduct en landgoed De Holdeurn zijn vrij toegankelijk voor bezoek.
Een actueel overzicht van alle activiteiten komt op de website van https://www.romeinen.nl/ontdek-romeins-nederland/agenda en www.visitnijmegen.com.