25 januari 2021

Hoogwater op komst in Maas en Waal/Rijn

De koeien en paarden staan, voorzien van extra hooi, inmiddels op een afgeschermd deel in de Erlecomse Polder.

In de uiterwaarden langs de Erlecomsedam in Erlecom (Erlecomse Polder)  was Wilbert Verriet van FREE Nature de afgelopen dagen al druk om de Konikpaarden en Gallowayrunderen bij elkaar te drijven en ze op een vaste plek samen te brengen, zodat ze dinsdag “geëvacueerd” kunnen worden naar hoger gelegen gebieden in de Ooijpolder. De verwachting is (zie bericht van Waterpeilen hieronder) dat de Waal medio volgende week hoogwater zal krijgen. Voor de Maas geldt dit al voor het eind van deze week. Het bericht bevat o.a. het volgende: In de Rijn is een klein golfje onderweg waarvan het hoogste punt op woensdag 27/1 bij Lobith passeert. In deze golf bevindt zich het regenwater en smeltwater van de neerslag die afgelopen donderdag en vrijdag is gevallen. In het begin van deze golf bevindt zich het water uit de Moezel en andere zijrivieren uit Midden Duitsland, later krijgt het aandeel van het water uit de Boven Rijn de overhand.  De waterstand zal tijdens dit eerste golfje oplopen tot tussen de 11,25 en 11,5 meter bij Lobith; de afvoer bedraagt dan ca 3700 m3/s. Bij deze afvoer blijft het water overal nog in het zomerbed en uiterwaarden overstromen dan nog vrijwel nergens. Na de passage van dit golfje kan de waterstand weer iets dalen. Sinds vrijdag is de nieuwe neerslag in het stroomgebied namelijk vooral als sneeuw gevallen en dit levert voorlopig geen bijdrage aan de Rijnafvoer. Ik verwacht echter niet dat de waterstand verder dan tot ca 11 m zal zakken. Vanaf 28/1 bereiken namelijk nieuwe regenzones het stroomgebied en het ziet er nu naar uit dat alle zijrivieren van de Rijn daar mee te maken krijgen en flink zullen gaan stijgen. 

 

Grote kans op hoogwater in de Maas (eind van de week) en de Rijn (medio volgende week)

Een spannende week voor de boeg wat de waterstanden in de rivieren betreft. De afvoer van de Maas is al vrij hoog en die van de Rijn stijgt nu snel naar een licht verhoogd niveau. De eerste dagen van de komende week is het vrij koud in de stroomgebieden en valt er overal nog wat sneeuw. Vanaf donderdag slaat het weer dan om en volgen er enkele zachte dagen met veel regen, ook in de Middelgebergten. De combinatie van regen en smeltwater, bovenop de al verhoogde afvoeren, is het recept voor een flink hoogwater. In dit waterbericht leest u de details van de weer- en waterverwachting voor de komende week.

In de rubriek water Inzicht een korte analyse van de hoogwatergolf die zich de afgelopen 2 weken in de Maas heeft opgebouwd. waar komt het water vandaan dat nu langs Maastricht stroomt.

water van de week

Eerste dagen koud met wat sneeuw, vanaf donderdag zachter en (veel) regen

De afgelopen week begon met zacht weer en de sneeuw die begin januari in de Middelgebergten boven de 300 m was gevallen,  smolt daardoor deels weg en leverde wat smeltwater aan de rivieren. Boven de ca 600 m bleef een deel van de sneeuw liggen, daarvoor duurde de dooiperiode niet lang genoeg.

Op donderdag trok ook een regenzone over de stroomgebieden en dat zorgde voor extra water. Na het overtrekken van deze neerslagzone keerde het koudere weer terug en inmiddels vriest het weer boven de ca 300 m. Een nieuwe neerslagzone die zaterdag overtrok bracht op veel plaatsen in de Middelgebergten een vers laagje sneeuw. In de Ardennen bijvoorbeeld groeide de sneeuwlaag boven de 500 m weer aan van ca 10 naar 25 tot 30 cm. Ook in Duitsland en Oost Frankrijk viel er wat sneeuw.

De komende 3 tot 4 dagen bevinden we ons nog in de koudere lucht en met enige regelmaat trekken er kleine lagedrukgebiedjes over die steeds weer wat sneeuw brengen. Het zijn grote hoeveelheden, maar alles bij elkaar kan er nog wel 15 tot 20 cm bijvallen in de hogere gebieden. In het laagland valt soms wel wat sneeuw, maar dat dooit weer weg omdat de temperaturen daar boven nul zijn.

Donderdag wordt een dag om in de gaten te houden. Er steekt dan een westelijke luchtstroming op en tot en met zondag kunnen er meerdere regenzones over Midden Europa trekken. Zowel in het stroomgebied van de Maas als de Rijn kan dan veel neerslag vallen en omdat de dooigrens naar boven de 1000 meter gaat zal dat, op de Alpen na, overal als regen zijn. In totaal wordt zo’n 5 tot 10 cm regen verwacht. In combinatie met het smeltwater kan dat veel extra water opleveren voor de rivieren.

Er is nog een kleine kans dat het toch anders uitpakt. Sinds gisteren hinten de weermodellen er namelijk op dat juist koudere lucht vanuit Noordoost Europa richting onze omgeving gaat stromen. In de eerdere verwachtingen was daar nog geen sprake van, maar ineens kwam deze verandering in beeld. Het is niet waarschijnlijk dat deze koude lucht de warme lucht met neerslag helemaal op afstand gaat houden, maar het geeft aan dat de weermodellen het nog niet helemaal zeker weten. Mogelijk dat de regenzones wel wat afbuigen en dan zouden de Ardennen bijvoorbeeld al deels buiten schot kunnen blijven. Het kan allemaal dus ook nog anders kunnen uitpakken. In de loop van de week zal dit duidelijk worden. 

Rijn stijgt in loop van de week naar ca 11,5 m, na volgend weekend verder naar >13 m.

In de Rijn is een klein golfje onderweg waarvan het hoogste punt op woensdag 27/1 bij Lobith passeert. In deze golf bevindt zich het regenwater en smeltwater van de neerslag die afgelopen donderdag en vrijdag is gevallen. In het begin van deze golf bevindt zich het water uit de Moezel en andere zijrivieren uit Midden Duitsland, later krijgt het aandeel van het water uit de Bovenrijn de overhand.  

De waterstand zal tijdens dit eerste golfje oplopen tot tussen de 11,25 en 11,5 meter bij Lobith; de afvoer bedraagt dan ca 3700 m3/s. Bij deze afvoer blijft het water overal nog in het zomerbed en uiterwaarden overstromen dan nog vrijwel nergens. 

Na de passage van dit golfje kan de waterstand weer iets dalen. Sinds vrijdag is de nieuwe neerslag in het stroomgebied namelijk vooral als sneeuw gevallen en dit levert voorlopig geen bijdrage aan de Rijnafvoer. Ik verwacht echter niet dat de waterstand verder dan tot ca 11 m zal zakken. Vanaf 28/1 bereiken namelijk nieuwe regenzones het stroomgebied en het ziet er nu naar uit dat alle zijrivieren van de Rijn daar mee te maken krijgen en flink zullen gaan stijgen. 

De sneeuw die dan in de Middelgebergten ligt zal grotendeels smelten en dat levert dan nog een extra bijdrage aan de afvoer. Het is nog niet helemaal zeker hoe lang het natte weer aanhoudt. Voorlopig gaan de weermodellen uit van een dag of 3 tot 4, waarna het dan weer enkele dagen droger zal worden. Maar er is ook nog een mogelijkheid dat koudere lucht vanuit het noordoosten het heft in handen neemt en dan zou het met de neerslagperiode ook eerder afgelopen kunnen zijn. 

Voorlopig ga ik er van uit dat het zachte weer er komt en er veel regen gaat vallen. In combinatie met de smeltende sneeuw levert dat veel water op voor de Rijn en in dat geval kan de hoogwatergolf uitgroeien tot een waterstand die tot boven de 13,5 +NAP uitstijgt en 14 m of 14,5 is dan ook goed mogelijk. De afvoeren die daarbij horen zijn respectievelijk 6000, 6500 en 7250 m3/s. Vanaf een waterstand van ca 14 meter gaan veel uiterwaarden langs de Rijntakken (Waal, Nederrijn en IJssel) overstromen. 

Om een idee te hebben hoe hoog een hoogwater kan zijn: in de afgelopen winter kwam de waterstand bij Lobith tot 13,65; toen overstroomden de meeste uiterwaarden net. In januari 2018 was de laatste keer dat er sprake was van een wat groter hoogwater met een stand van 14,65. De laatste keer dat een hoogwater tot boven de 15 meter uit kwam was in januari 2011 en de laatste keer dat de 16 meter werd overschreden was in januari 1995. Met een stand van maar liefst 16,7 m was dat het op een na hoogste hoogwater dat sinds 1901 was opgemeten. Voorlopig ziet het er niet naar uit dat een zo hoge stand dit maal bereikt gaat worden.

Maas is al licht verhoogd en kan later in de week nog flink stijgen

Het stroomgebied van de Maas ontving de afgelopen weken meer neerslag dan de Rijn en ook kon er relatief meer sneeuw wegsmelten omdat de Middelgebergten er lager zijn en de zachtere lucht ook makkelijk de hogere delen kan bereiken. De Maasafvoer steeg afgelopen vrijdagnacht bij Maastricht al een keer naar ca 1100 m3/s, wat een afvoer is die ca 7 dagen per jaar wordt bereikt. Ter vergelijking, de Rijn is nu onderweg naar ca 3700 m3/s wat een afvoer is die ca 30 tot 35 dagen per jaar wordt bereikt of overschreden.

Omdat het nu weer wat kouder is en de neerslag vooral als sneeuw valt, is de aanvoer van regen- en smeltwater naar de Maas inmiddels weer wat afgenomen en na het piekje van vrijdagnacht is de afvoer nu weer heel langzaam gaan dalen. Dagelijks valt er de komende dagen nog wel wat neerslag, maar omdat dat vooral sneeuw zal zijn, is de extra aanvoer naar de Maas gering. Er smelt echter altijd ook nog wel wat en daarom verloopt de daling maar traag. Ik verwacht dat de afvoer morgen bij Maastricht weer onder de 1000 m3/s zal zakken en daarna iedere dan met ca 100 m3 verder daalt tot ca 750 m3/s op donderdag. 

Na donderdag zal de daling niet verder gaan, want dan dringt de zachte lucht tot het stroomgebied door en die dag lijkt meteen de dag te worden dat ook de meeste regen gaat vallen. Er wordt nu uitgegaan van ca 2 cm en op de dagen daarna kan er dan ook dagelijks zo’n 1 tot 2 cm vallen. Dit zijn geen heel grote hoeveelheden, maar in combinatie met de smeltende sneeuw kan dat toch een flinke hoeveelheid extra water opleveren. 

De neerslag die donderdag valt zorgt op vrijdag voor een afvoer die weer tot boven de 1000 m3/s stijgt en als er inderdaad in de 3 dagen daarna ook steeds regen valt, kan de afvoer verder stijgen tot ca 1500 m3/s. Of het nog hoger wordt hangt vooral af van de hoeveelheid regen die gaat vallen. Zo’n 4 tot 5 cm in 3 dagen, wat nu wordt verwacht, is niet zo heel erg veel. Mocht dat anders uitpakken, en met het weerpatroon dat ons te wachten staat is daar zeker kans op, dan kan de afvoer ook naar 1750 of zelfs 2000 m3/s stijgen. 

Vanwege de grote kans op hoogwater zal ik de komende week om de 2 of 3 dagen een waterbericht opstellen.