Na maanden van voorbereidende werkzaamheden was vrijdag 16 oktober de weg vrij voor de daadwerkelijke realisatie van de Bastei, het nieuwe centrum voor Natuur en Cultuurhistorie in Nijmegen. Deze dag gaf wethouder Harriët Tiemens hiervoor,  samen met gedeputeerde Bea Schouten en Gerard Mangnus van De Bastei,  het startsein. In De Bastei bundelen Staatsbosbeheer, Museum De Stratemakerstoren, Natuurmuseum en IVN hun krachten. De fundamenten van de Stratemakerstoren en exposities over het leven en werken aan de Waal vertellen de geschiedenis van de bewoners en hun rivier. Het verhaal van de natuur en de rivier krijgt een plek in een vaste collectie en er komen wisselexposities over de natuur in het algemeen en Nijmegen en omgeving in het bijzonder. De Bastei wordt gebouwd in en achter voormalig museum De Stratemakerstoren op de oostelijke Waalkade. Deze ligging, letterlijk op de grens van stad en natuur maakt De Bastei tot een perfect startpunt voor wandelingen en fietstochten in de omgeving. Na de openingsceremonie volgde er nog een rondleiding langs de opgravingen aan de achterzijde van de Stratemakerstoren, waarbij eerder was gebleken, dat Bastei De Stratemakerstoren veel groter was dan gedacht. zie de foto’s

 

 

 

Behalve de muren van de Bastei is ook een oudere en brede met tufsteen en natuursteen gemetselde muur aangetroffen. De betekenis hiervan is nog onbekend maar de muur loopt zuidwaarts door in de voet van de Valkhofheuvel en heeft mogelijk bovenaan op de heuvel aangesloten op de ronde 12^e -eeuwse muurtoren met ringmuur.

Het archeologisch onderzoek vond plaats vanwege de bouw van De Bastei, het nieuwe centrum voor natuur en cultuurhistorie, dat het komende jaar gerealiseerd wordt in en achter de Stratemakerstoren. Wethouder Harriët Tiemens, gaf hiervoor vandaag samen met gedeputeerde Bea Schouten en directeur Gerard Mangnus van de Bastei het startsein. In De Bastei bundelen Staatsbosbeheer, Museum De Stratemakerstoren, Natuurmuseum en IVN hun krachten. De recente vondst is aanleiding om te onderzoeken of het mogelijk is om het ontwerp van de Bastei zo aan te passen dat de fundamenten een plek kunnen krijgen in het nieuwe centrum.

Het Valkhof is een belangrijke historische plek met restanten uit de middeleeuwen zoals de Sint Nicolaaskapel en de Barbarossaruïne. Vlakbij zijn ook Romeinse overblijfselen gevonden, onder andere van de Nijmeegse godenpijler. Nijmegen is de oudste stad van Nederland en grijpt de kans aan om meer te weten te komen over haar verleden. Eerder vonden archeologen bij de opgraving al vier 14^e– eeuwse bakstenen huizen

Onbekende kant Stratemakerstoren

Bij de archeologische opgraving in ‘De Lange Baan’ zijn massieve muren aangetroffen die horen bij een tot voor kort onbekende achterzijde van de 16^e-eeuwse Stratemakerstoren. Het rijksmonument De Stratemakerstoren is een zogenoemde bastei, een hoefijzervormig torengebouw, dat zelfstandig moest kunnen functioneren, zelfs als de vijand al in de stad was. Het vuurgeschut bij een bastei diende zowel flankerend als gericht te zijn. Het flankerend vuur diende ter verdediging van de aangrenzende stadsmuren en het gericht vuur voor het bestrijken van de gracht, in dit geval de rivier de Waal. De buitengevel van het muurwerk is schuin afgewerkt zodat inslaande kogels minder schade kunnen aanrichten. De aangetroffen muren in de Lange Baan zijn gemetseld met zware mergelblokken en baksteen. Ook is de voortzetting van het westelijk gangenstelsel aangetroffen. Deze westelijke gang is binnenin dichtgezet vanwege voortdurende overlast van het zand van de Valkhofheuvel. Een bastei werd niet veel gebouwd. In Nederland is De Stratemakerstoren het meest representatieve, en wellicht enige, voorbeeld van een bastei.

Romeins of middeleeuws?

Behalve deze 16^e-eeuwse muren is er ook een zware en brede met tufsteen en natuursteen gemetselde muur aangetroffen. Hoe oud deze muur is, Romeins of middeleeuws, wordt nog onderzocht . Ook is de functie van de muur niet duidelijk. De muur loopt zuidwaarts door in de voet van de Valkhofheuvel en heeft mogelijk bovenaan op de heuvel aangesloten op de in 1910 aangetroffen massieve steunbeer tegen de 12^e-eeuwse ronde noordwestelijke muurtoren met ringmuur. De precieze datering en betekenis van deze muur is nog onbekend en zal de komende tijd worden onderzocht.

13^e-eeuwse toren

Binnen in de Stratemakerstoren ligt de 13^e-eeuwse stadstoren ‘ Werner-Van Heze- toren’. Een deel van deze toren is in 1980 opgegraven, het andere deel ligt mogelijk nog onder de betonnen vloer van de Firma Alewijnse (1949). Deze 13^e-eeuwse toren met stadsmuur sloot mogelijk aan op deze recent ontdekte tufstenen muur.

De komende weken zullen de archeologen binnen in de Stratemakerstoren graven om de verdere plattegrond te maken en de vele muurresten te kunnen documenteren. Bij het onderzoek is ook een bouwhistoricus betrokken.

Vanwege deze onverwachte en belangrijke vondst in het rijksmonument is de gemeente Nijmegen in gesprek met alle betrokkenen zoals de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de bouwers en de architecten van De Bastei om te onderzoeken of de bouwsporen kunnen worden behouden.