In de afgelopen winterperiode hadden we in de Waal weer met een hoge waterstand te kampen. Maar op dit ogenblik is het tegenovergestelde aan de hand. Het water in de Waal is nu erg laag. Op dit ogenblik staat het water ongeveer 2 meter lager dan de gemiddelde waterstand in de zomer. Het scheepvaartverkeer moet in sommige gevallen al wel aanpassingen toepassen. Sommige schepen kunnen daardoor minder laden. Toch is er volgens Rijkswaterstaat nog geen alarmerende situatie. Men gaat er van uit dat de waterstand de komende tijd stabiel blijft en misschien kan de regen van vandaag ook weer een duit in het zakje doen, maar dat zal nog wel even duren, voordat dat merkbaar is. zie de foto’s.
Beste lezers van de hoogwaterberichten,
Voor de verandering eens een laagwaterbericht.
We maken momenteel een laagwaterperiode mee in de grote rivieren. De waterstand in de Rijn bij Lobith is tot onder de 7,50 m +NAP gezakt. Zo laag stond het peil nog nooit eerder in mei. Het is ook al opvallend lang droog in het stroomgebied. Sinds het hoge water in januari is er geen regen van betekenis meer gevallen, waar de Rijn wat aan had. Toch is het niet de laagste afvoer die in deze tijd van het jaar ooit is opgetreden. Omdat de bodem van de rivier ieder jaar met 1 tot 2 cm zakt, past er steeds meer water in de bedding en betekent eenzelfde waterstand anno 2011, dat er meer water door heen stroomt dan in eerder jaren. De laagste afvoer ooit in deze tijd van het jaar trad op in 1921, toen zakte de afvoer in het voorjaar tot 800 m3/sec, dat is nog 20% minder dan nu. Dat jaar was het ook langdurig droog in het voorjaar, maar was de afvoer in de rivier nog lager omdat er in de winter ook heel weinig regen was gevallen.
Een rivierafvoer van onder de 1000 m3/sec is niet heel bijzonder, gemiddeld komt het 15 tot 20 dagen per jaar voor. Anders dan we uit de berichtgeving op zouden kunnen maken, komt het de laatste jaren niet meer voor dan vroeger, maar zelfs minder. De afgelopen 30 jaar gemiddeld nog maar 8 dagen per jaar, terwijl het in het midden van de vorige eeuw gemiddeld zo’n 25 tot 30 dagen per jaar voor kwam. Laagwater treedt niet ieder jaar op; jaren met langdurig laagwater worden afgewisseld door vaak meerder jaren zonder laagwater. De laatste keer dat het langdurig laag was, was in 2003 met 51 dagen onder de 1000 m3/sec. Het beruchte jaar 1976 kwam tot 75 dagen. Toch is dat nog niet echt veel, vergelijken bij jaren zoals 1949 met 147 dagen en 1921 met 202 dagen onder de 1000 m3/sec.
Wel bijzonder is dat de afvoer in het voorjaar zo laag is. In de voorjaarsperiode april t/m juni is een afvoer onder de 1000 m3/sec nog maar twee keer eerder voorgekomen, in 1921 en 1934. Gemiddeld voor deze tijd van het jaar is een afvoer van ca 2250 m3/sec; daar zitten we nu dus ruim onder. Toch komen lagere afvoer in deze tijd van het jaar wel voor. Eens in de 4 jaar doet zich in het voorjaar een periode voor met een afvoer van ca 1250 m3/sec. De laatste keer was dat vorig jaar en daarvoor in 2007.
Van het water dat nu in Lobith aan komt, is ca 50% afkomstig uit Zwitserland, 20% uit Zuid Duitsland, 15% uit de Moezel en 15% uit Midden Duitsland. Vrijwel ieder jaar gaat de afvoer vanaf half mei weer stijgen. In de Alpen smelt dan de sneeuw die in de zone ligt tussen de 2 en 3 km hoogte. De aanvoer vanuit Zwitserland neemt dan verder toe. Dit levert gemiddeld een toename op van de Rijnafvoer met zo’n 250 m3/sec, wat overeen komt met een peilstijging van ca 50 cm. Dit jaar ligt er niet veel sneeuw in de Alpen en deze toename zullen we dan ook niet halen. De aanvoer vanuit Zwitserland is met 50% al vrij hoog voor deze tijd van het jaar en de smeltende sneeuw speelt nu al een belangrijke rol. De verwachting is dat er nu nog net voldoende ligt om de afvoer niet veel verder te laten dalen.
Voor een einde aan de laagwaterperiode zijn we daarom vrijwel geheel afhankelijk van neerslag in het stroomgebied. De verwachtingen voor de komende week zijn niet zo droog meer als eerder. Voor het komende weekend wordt in Zwitserland en Zuid Duitsland zelfs veel regen verwacht. Als dat uitkomt, zal de waterstand in de Rijn medio volgende week weer gaan stijgen. Het is nog even afwachten en ook al valt er dan flink wat regen, de kans is groot dat er later toch weer lage waterstanden op zullen treden, omdat regenwater nooit lang gebufferd wordt in het stroomgebied.
groeten,
Alphons van Winden