In de wereld van incontinen­tieluiers, 55-plus beurzen en mannen die op
hun 71ste nog de Mont Ventoux willen beklimmen, leeft Jo Wijnen.
Columnist en liefhebber van de schoonheid van het leven. Een les in wijsheid.
Door HANS JACOBS
OOIJ ● Op het einde zegt hij dat je niets hoeft te laten. „Als je
ver­liefd wordt, doe het dan; wil je dansen, doe het. Nu kun je nog
antwoord geven. Maar straks als het leven, als de klachten je
aan­vallen, kan het niet meer. Dan laat je lichaam of je verstand het
niet meer toe."
En toen was het stil in de zaal van De Sprong in Ooij. Een bom­volle
zaal ouderen. Een middag­je bij de KBO afdeling Ooij. Op de koffie bij
de columnist van deze krant, bij Jo Wijnen. Eentje van hun, maar wel
een jongere met 67 jaar. Een lezing op de ba­gagedrager van het Centrum
voor Ouderen en Levensvragen.
Praten over de valkuilen van het ouder worden en de zoektocht naar de
zingeving van het klim­men der jaren. En Jo Wijnen kan dat. Jo kent hun
gevoelens, trapt zelf ook in de valkuilen die de commercie voor de
ouderen graaft. Weet waarmee ouderen zichzelf voor de gek houden.
„Hoe houden we de angst voor de dood weg? Het antwoord: door jong te
zijn, door te zoeken naar de eeuwige jeugd, vitaal te leven." De
zelfkennis raast door de zaal. Jo is een rasverteller die je vangt. Die
weet dat het oud zijn komt als je alles al hebt ge­had. „En daarna
willen ze ook nog dat je met fatsoen dood gaat. Vroeger had je de
hemelse gelukzaligheid. Maar daar twijfe­len we nu aan. Dus bedriegen
we ons met het jeugdige gevoel die incontinentieluiers ons ge­ven, met
de traplift die een vi­taal leven preekt. „Maar we ver­geten het
gebrek: we kunnen de trap niet op. Je hoort niets over de echte angst
waarmee je in de wachtkamer van de dokter zit, het piekeren over de
kinderen, de angst over wat je te wachten staat: de dood." Dus wil Jo
pra­ten over zingeving, over accepta­tie van het ouder zijn. Daarvoor
bestaat geen recept. „Je moet het zelf doen, maar doe het op­recht, kom
er eerlijk voor uit, ga eerlijk met je angsten en je onze­kerheid om.
Je hebt ze, ze zijn er en je moet er mee verder.
Maak je los van de illusies.
Ouder worden is leven met je be­perkingen. Je bent wie je bent, verzoen
je ermee. Wijsheid is eindelijk de tijd krijgen om fat­soenlijk over
jezelf na te den­ken." Stilte en bewondering zijn het dank- je- wel
voor deze war­me les in wijsheid

Doodgaan in Ooij of toch
maar niet? (Cheng van Thung)

Wat is wijsheid?

Welk zinnig mens haalt zich dergelijke vragen in zijn hoofd,
denkt U wellicht. Daar kunnen we sinds 16 november duidelijk over zijn: de Bond
van Ouderen in Ooij (ook wel KBO genoemd). Onze Ooijse ouderen hadden over de
titelvragen een informatiemiddag georganiseerd. Het kan immers geen kwaad om
naast kienen, keuvelen, biljarten, koersballen dansen en zingen ook eens naar
je binnenste te luisteren om vervolgens weer je oren te kunnen laten hangen naar
het kletsen van de ballen of andere instrumenten. Om het enigszins verteerbaar
en begrijpelijk te houden was Jo Wijnen, columnist van de Gelderlander
uitgenodigd en voor noodgevallen was pastoraal medewerker Kees Scheffers
aanwezig.

Vice-voorzitter Jan Donderwinkel mocht een volle zaal welkom
heten, eigenlijk een bewijs dat onze Ooijse ouderen meer noten op hun zang
hebben dan velen dachten. Om de zaken overzichtelijk te houden kwam Jo Wijnen
met een schema over het menselijk leven. Na de kindertijd met zijn verwondering
komt de jeugd met zijn verliefdheden en zijn kennisvergaring voor een eventueel
ambacht, vervolgens de middelbare leeftijd met carrière, kinderen en
kostverdienen en tenslotte komt de moeilijkste fase, die van de echte ouderdom.
Ook daarbinnen heb je nog weer indeling welke begint met de tijd van de
puberale oudere die nog bijna fit is en net niet meer de Ventoux per fiets kan
beklimmen ( toch een tocht van 20 kilometer de berg op via een helling van
gemiddeld 10%) en echt tenslotte de laatste fase wanneer het echt afgelopen is
met de pret. Het crematorium of het graf is dan nog een kwestie van tijd. Over
deze allerlaatste fase sprak Kees Scheffers behartigenswaardige woorden. Het is
immers het tijdstip van de waarheid, we kunnen niks meer camoufleren of
afdekken en het is zaak daar eens goed over te hebben nagedacht. Immers dat
scheelt volgens Scheffers een boel pijn, zwarigheid en depressies. Voor de
omstanders geldt dat ze wellicht wat minder met lege handen staan, althans
zeker dat gevoel hebben, maar dat een luisterend oor heel wat verlichting,
zelfkennis en inzicht kan brengen. Veel ouderen waren geboeid door zijn
benadering, al was er aan de bar wel iemand die vond dat hij in het centrum
voor levensvragen waar Scheffers werkt meer het centrum voor sterftevragen
dacht te herkennen.

Jo Wijnen behandelde vooral de fase van de jeugdige oudere.
De jeugdige oudere heeft meer vrije tijd gekregen en wat nu? Ook tijd
om eens
na te denken, iets dat er vroeger niet zo van kwam omdat inderdaad soms
de wereld
letterlijk op je af raasde? Wordt het nu een voorbereiden op de dood of
leuker
gezegd het begin van de grote vakantie? Gaan we in op alle illusies van
de wereld
die ons worden aangepraat? Zijn we gelukkiger met de traplift welke
door een
overjarige jeugdige dame charmant wordt aangeprezen? Zijn we gelukkiger
met de
kerst in de bus op weg naar, ja op weg naar wat? Eten, drinken, sneeuw,
naar
anderen die in hetzelfde schuitje zitten? Zijn we gelukkiger als we op
de beurs
voor ouderen merken eigenlijk op een verkoopplaats van protheses te
zijn
beland, kompleet met doodshemden zonder zakken? Vroeger gingen de
mensen toch
ook gewoon dood, daar deed toch niemand moeilijk over, denken we.
Waarom dan nu
niet gewoon het bekende boekje invullen met de namen van de genodigden
voor het
afscheid, de indeling van de rouwdienst, het bidprentje, kiezen voor
cremeren
of begraven, komt er een kop koffie of een borrel na afloop en voor wie
dan
wel? Maar er moet natuurlijk wel eerst gestorven worden. En wie zouden
dat nu zijn?  Wij dus. Met mijn moeder heb ik het er wel
eens over gehad als ze zei "die klok is voor die en die fiets is voor
die en de
auto, die mag jij hebben voor alle goede zorgen". Dan zei ik, "mam
schrijf dat
op of moet ik het doen, maar dan moet je er wel een handtekening onder
zetten
anders geldt het niet, sterker nog dan zal je zien dat van al jouw
wensen en
voornemens niks terecht komt."

Ze deed het niet, ze kon het niet, te confronterend. Zo gaat
dat soms. Dus.. het ging anders. Is dat nu het belangrijkste probleem? Of is er
toch nog meer, al dan niet weggestopt? Ja, er is de angst voor de dood, de
angst voor de ontluistering, de angst voor het decorumverlies, de angst om niet
meer goed in het hoofd te zijn, misschien wel de angst om het alleen te moeten
doen. Hoe hiermee om te gaan? Wegkijken? Helpt niet echt en je moet de
invulling van deze vragen echt alleen voor jezelf invullen, zij het dat je er
met anderen over kan praten als je het geluk hebt dit soort mensen te kennen.
En dat dan in de grootst mogelijke oprechtheid, met alle angsten en
onzekerheden, maar natuurlijk ook weer niet de hele dag. Immers we zijn niet
meer dan we kunnen zijn, en het is belangrijk daarbij eerlijk te blijven
tegenover jezelf. "Maar", zegt Wijnen "Ik heb natuurlijk goed praten". Maar we
ontkomen er niet aan om een keer te leren leven met beperkingen en ons daarmee
te verzoenen en dat kan soms lang duren, we geven immers niet gauw op. Een toch
tamelijk onverdachte bron, het misboekje van zondag 12 november laat op de
achterflap de volgende tekst zien: "Levende wezens zijn niet
slechts, maar zij verlangen ook te zijn". Met andere woorden "Mensen
(en andere levende wezens) willen niet alleen leven, ze willen gewoon niet
dood." En toch zal het gebeuren dat weten we ook. Dat wordt dus een heel
gevecht en op een gevecht moet je je goed voorbereiden. Nu dus..

Nu het nog kan, geniet van de dingen en regel dingen "Als je
verliefd wordt, doe het dan, doen doen doen, pluk de dag,  pluk je vrouw, pluk je man, pluk de hele
wereld, nu kan het nog, zonder daarbij jezelf voorbij te lopen. Zeker is, je
energie wordt minder, je kracht wordt minder, doe dan ook minder, neem je verlies
en kijk wat je overhoudt, kijk naar het halfvolle glas en niet naar het half
lege, kijk naar wat je wel kunt en probeer daarvan te genieten, dat is
levenskunst, misschien is dat zelfs wijsheid. Cheng Van Thung.

.