Afgelopen week trof ik deze anonieme bordjes aan langs de dijk bij de Tiengeboden en in de Hezelstraat. De bordjes getuigen van ongerustheid over de risico’s van Jakobskruiskruid. Ik heb ARK Natuurontwikkeling om een reactie gevraagd. ARK is eigenaar van de Konikpaarden en Gallowayrunderen in de uiterwaarden. Daar lopen de dieren voortdurend tussen de giftige planten. Hoe risicovol is dat? Het opschrift: Hier groeit de giftige plant voor vee en mens JACOBSKRUISKRUID en hier staat voor jaren zaad. Wie stelt zich hiervoor verantwoordelijk. Zoek op internet naar informatie!!!   zie de foto’s.

Verstandig omgaan met Jakobskruiskruid

De laatste tijd is er veel aandacht voor Jakobskruiskruid. De oorzaak is de giftigheid van de plant; met name paarden en runderen lopen risico. Krijgen de dieren teveel binnen dan sterven ze. Jakobskruiskruid komt voor op verschillende plekken in de uiterwaarden, langs de dijken en in wegbermen. Door de media-aandacht zijn nogal wat mensen geschrokken en menigeen vraagt zich bezorgd af of de Konikpaarden en Gallowayrunderen in de uiterwaardgebieden maar ook gewoon boerenvee en (manege)paarden geen gevaar lopen. Het is prettig te weten dat er geen gevaar is als de eigenaren van deze dieren verstandig omgaan met Jakobskruiskruid.

Jakobskruiskruid is geen nieuwkomer, want de plant komt al sinds mensenheugenis voor in zandige terreinen langs de rivier. In een gebied als de Millingerwaard gaan Koniks en Galloways en Jakobskruiskruid al sinds het begin van de natuurontwikkeling probleemloos samen, en dat is ondertussen al 15 jaar. De grazers herkennen de plant als giftig en grazen er rustig omheen. De dieren lopen zomer en winter in de uiterwaarden en zijn prima in staat hun kostje bij elkaar te scharrelen, zonder van de giftige planten te eten. Daarmee is er voor ARK Natuurontwikkeling, eigenaar van deze grazers, dus geen probleem.

In een agrarische situatie doen de risico’s met Jakobskruiskruid zich hoofdzakelijk voor in gemaaide vorm. Als in een terrein Jakobskruiskruid staat en het wordt meegenomen in het hooi of kuilvoer, herkennen de dieren het niet meer als giftig. Ze zullen het dan gewoon opeten en zichzelf geleidelijk vergiftigen. Vee- en paardenhouders moeten hier bedacht op zijn. De schaarse keren dat ARK de Koniks en Galloways hooi bijvoert wordt opgelet dat het hooi vrij is van Jakobskruiskruid.

Op dit moment zijn er eigenlijk drie aandachtpunten:

1. Veel paardenbezitters en ook sommige rundvee-eigenaren kopen schraal hooi uit bermen en natuurgebieden. Zij moeten nu opletten hooi te krijgen dat gegarandeerd vrij is van Jakobskruiskruid. In normale, agrarische weides komt dit Jakobskruiskruid niet voor. Goed hooi is dus in ruime mate voorhanden.
2. Voorkom overbegrazing in weitjes waar Jakobskruiskruid staat. Zorg dat er voldoende voedsel is voor de grazers of het vee. Anders dwing je ze als het ware om het dodelijke kruid te eten.
3. Verwaaiing van zaad.

Het is vervelend als mensen last krijgen van zaad uit een buurterrein. Maar dit probleem valt bij Jakobskruiskruid erg mee. Dat komt door een aantal factoren. Verreweg het meeste zaad is binnen vijf meter van de moederplant al van het pluis gevallen. Op een afstand van meer dan 25 meter is de zaadverspreiding haast verwaarloosbaar. Zaadloze pluizen kunnen overigens wel honderden meters met de wind meewaaien, maar daar komen natuurlijk geen nieuwe planten van. Het zaad moet op een goede plek vallen wil het een kans maken. Een goede plek is er eentje die niet bemest is en niet te dicht begroeid is. Zulke plekken komen voor in bermen en in natuurgebieden maar niet in de gesloten grasmat van de boer. In schrale, zandige paardenweitjes is het wel oppassen geblazen.

Voor de natuur is Jakobskruiskruid een waardevolle plant van schrale graslandvegetaties. De uitbundige, gele bloemen leveren veel nectar en stuifmeel. Zo’n 150 insectensoorten maken er gebruik van, waaronder veel bijen, zweefvliegen en vlinders. Meer dan dertig insectensoorten benutten de plant bij de voortplanting; hun larven leven ervan. De bekendste daarvan is de Jakobsvlinder. Deze overdag vliegende nachtvlinder (zwart met rode punten) is honderd procent afhankelijk van deze plant want hun rupsen (geel/zwart gestreept) leven alleen hierop.

Jakobskruiskruid verdient aandacht, geen hetze.

Het onderwerp houdt de gemoederen flink bezig. De plant heeft zich de afgelopen decennia uitgebreid, ondermeer door het inzaaien van de dijken met een kruiskruid-houdend zaadmengsel bij de laatste dijkverzwaring. Paardenhouders en boeren maken zich zorgen. De overheid probeert in overleg met de belanghebbende organisaties de risico’s beperkt te houden (zie website Provincie Gelderland).

Het is ondenkbaar te veronderstellen dat Jakobskruiskruid is uit te roeien, nog afgezien van de vraag of dat gewenst zou zijn. Het probleem spitst zich vooral toe op hooi en kuilvoer en dat valt adequaat op te lossen. En paardenbezitters moeten goed opletten in schrale paardenweitjes. Goede voorlichting hierover is van groot belang. De aandacht voor Jakobskruiskruid is waardevol en gunstig maar hoeft echt niet te leiden tot een hetze tegen dit kruid.

ARK Natuurontwikkeling johan.bekhuis@stichtingark.nl

 

Jacobskruiskruid geen probleem grazer’

Door onze verslaggever (Bron: de Gelderlander)

Vrijdag, 25 augustus 2006 – RIJK VAN NIJMEGEN – Langs de dijk bij Tiengeboden in Ooij hebben onbekenden bordjes opgehangen met de tekst over het giftige jacobskruiskruid

‘Hier groeit de giftige plant voor vee en mens: jacobskruiskruid. Wie stelt zich hier verantwoordelijk voor?’

De angst voor het fraaibloeiende plantje is volgens natuurbeheerder ARK overbodig. Het plantje is giftig , paarden en runderen die te veel jacobskruiskruid binnen krijgen, gaan dood. Maar in de vijftien jaar dat ARK gallowayrunderen en konikpaarden laat grazen in weilanden met jacobskruiskruid, heeft dat nooit problemen opgeleverd. De dieren herkennen de plant als giftig en grazen er omheen. De dieren lopen zomer en winter in de uiterwaarden en zijn prima in staat hun kostje bij elkaar te scharrelen, zonder van de giftige planten te eten. Daarmee is er voor ARK Natuurontwikkeling, eigenaar van deze grazers, dus geen probleem.

Gewoon boerenvee en (manege)paarden lopen volgens ARK geen gevaar als de eigenaren van deze dieren verstandig omgaan met jakobskruiskruid.

Dus niet meenemen in het hooi of kuilvoer, waarschuwt ARK.
Koop geen schraal hooi uit bermen en natuurgebieden. Hooi moet gegarandeerd vrij zijn van jakobskruiskruid.
In agrarische weides komt de plant niet voor. Voorkom overbegrazing in weitjes waar jakobskruiskruid staat. Zorg dat er voldoende voedsel is voor de grazers of het vee. Anders dwing je ze als het ware om het dodelijke kruid te eten.

Voor de natuur is jakobskruiskruid een waardevolle plant. De gele bloemen leveren veel nectar en stuifmeel.

Zo’n 150 insectensoorten maken er gebruik van, waaronder bijen, zweefvliegen en vlinders. Meer dan dertig insectensoorten benutten de plant bij de voortplanting; hun larven leven ervan. De bekendste daarvan is de jakobsvlinder.

Wie meer info wil van ARK Natuurontwikkeling kan mailen.

johan.bekhuis@stichtingark.nl

Forse schade voor boeren door giftig Jakobskruiskruid

door John van Miltenburg
(Bron: Brabants Dagblad)

Zaterdag 26 augustus 2006 – Den Bosch – De Bredase rechtbank heeft een schadevergoeding van 370.000 euro toegewezen aan drie melkveehouders in Woensdrecht. Zij voerden hun vee kuilvoer met de giftige plant Jakobskruiskruid, afkomstig van terreinen rond de vliegbasis Woensdrecht. Honderddertig koeien gingen dood. De terreinbeheerder moet de schade betalen.

De rechtszaak over de schade als gevolg van de hoge sterfte onder de runderen van de maatschap Bogers sleept al enkele jaren. Al in 1998 voerden de veehouders hooi, afkomstig van de grasvelden bij de vliegbasis die worden onderhouden door de beplantingsfirma Prop. Naarmate de graslanden meer werden verschraald kon het Jakobskruiskruid weliger tieren”, zegt raadsman Nuijten namens de boeren. Het kuilgras waarin de giftige plant zat werd eind april/begin mei gemaaid nog voordat de bloemenzee zichtbaar was.

Doodsoorzaak

De zaak ging spelen in 2001 toen de broers werden geconfronteerd met onverklaarbare sterfte van dieren in hun veestapel. Dierenartsen in West-Brabant wisten er geen raad mee: de koeien bleven doodgaan.
Een team van vijf dierenartsen van de Gezondheidsdienst voor Dieren stelde na onderzoek van levermonsters vast ‘dat de bedrieglijke schoonheid van Sint Jakobskruiskruid de lever van de beesten vergiftigde’. De giftige plant in het kuilvoer werd als doodsoorzaak vastgesteld en de rechter nam in zijn vonnis die conclusie van de deskundigen over.
De rechtbank heeft geoordeeld dat het beplantingsbedrijf de schade moet betalen omdat ‘de beheerder van het terrein moest weten wat er op groeide en welke risico’s hieraan verbonden zijn.
„Het product was absoluut ongeschikt en leidde bij gebruik tot onherstelbare schade”, zo staat in het vonnis van de rechtbank.
Toon van Hoof, vakgroepvoorzitter rundveehouderij bij de Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie, is ‘blij met de uitspraak’. Van Hoof: „Al een paar jaar zijn we in overleg met Rijkswaterstaat en natuurterreinorganisaties. Ze willen wel maaien maar zien onvoldoende in wat er toch kan gebeuren want het is gewoon dodelijk spul. Dit prikkelt misschien iedereen om andere maatregelen te nemen.”

Moergestel

Staatsbosbeheer hanteert als uitgangspunt om Jakobskruiskruid niet actief te bestrijden, legt een woordvoerder van de terreinbeheerder in Tilburg uit. Dit naar aanleiding van klachten van buurtbewoners over een explosie van de giftige plant in weilanden aan de Opslag in Moergestel. Het weiland met extreem veel Jakobskruiskruid is inmiddels gemaaid. Het zal opnieuw worden ingezaaid. Maar ernaast staan nog steeds koeien in een wei waar de plant ook veel voorkomt.
De woordvoerder van Staatsbosbeheer: „Als er veel Jakobskruiskruid in een weiland staat waarschuwen we de pachter. Het is zijn verantwoordelijkheid.”